Wetenschap en technologie hebben het potentieel om oplossingen te bieden voor complexe maatschappelijke problemen, zoals gezondheidsongelijkheid en arbeidstekorten. Deze beloften worden echter vaak niet ingelost: vrijwel alle grote uitdagingen van deze tijd zijn immers óók een gevolg van wetenschappelijke en technologische ontwikkelingen, stelt Zuiderent-Jerak. “Om de potentie van wetenschap en technologie wel te benutten, moeten we de ervaringskennis van burgers, patiënten en professionals centraal stellen in innovatieprocessen.”
Maar hoe doe je dat? En wat betekent dit voor de manier waarop we transformatiegericht onderzoek doen naar wetenschap, technologie en samenleving? Dat zijn de cruciale vragen die Teun Zuiderent-Jerak stelt in zijn onderzoek. In deze video vertelt hij over zijn onderzoeksvisie en -aanpak, als hoogleraar aan het Athena Instituut.
Twee pijlers
Het onderzoek van Zuiderent-Jerak is opgebouwd rond twee pijlers. De eerste zich richt op de ontwikkeling van technologieën, en hoe die beter kunnen aansluiten bij de behoeften van kwetsbare groepen. Teun onderzoekt bijvoorbeeld hoe innovaties dakloze tuberculosepatiënten kunnen helpen om hun medicatie tijdig te nemen, maar ook hoe digitalisering in de zorg gezondheidsverschillen zou kunnen verkleinen.
De tweede pijler richt zich op het ontsluiten van ervaringskennis van burgers, patiënten en professionals. Teun en collega’s hebben bijvoorbeeld een methode ontwikkeld die uitingen op sociale media analyseert, om deze mee te nemen in de ontwikkeling van medische richtlijnen. Daarnaast onderzoekt hij hoe trans leiders in Colombia collectief mentale veerkracht weten te behouden, ondanks de druk van marginalisering en geweld.
Ontwikkeling van technologieën
Behandeling van dakloze tuberculosepatiënten
10% van de daklozen in sommige delen van Delhi heeft tuberculose. Hun onvoorspelbare levens maken het onhaalbaar om met grote regelmaat medicatie in te nemen, terwijl dat een vereiste is voor het slagen van de behandeling. Om patiënten hierin te ondersteunen wordt een onderzoeksproject opgezet waarin een buddy-systeem met digitale tracking wordt gecombineerd. Tracking is echter risicovol voor daklozen: vaak hebben ze goede redenen om niet gevolgd te willen worden. Daarnaast zullen ze kostbare items snel verkopen. In samenwerking met internationale partners, zoals de Digital Empowerment Foundation en de Andra Pradesh MedTech Zone, zoekt Zuiderent-Jerak naar oplossingen die rekening houden met deze leefwereld, zodat de zorg ook bij de meest kwetsbare patiënten terecht kan komen.
Digitale zorg zonder uitsluiting
Zuiderent-Jerak onderzoekt daarnaast hoe digitalisering in de zorg (eHealth) kan bijdragen aan het verkleinen van gezondheidsverschillen. Hoewel digitalisering belooft efficiëntie te vergroten, leidt het in de praktijk namelijk vaak tot een toename van ongelijkheden. Vooral voor mensen met afstand tot de digitale wereld. Samen met het AUMC onderzoekt Zuiderent-Jerak op welke manier eHealth-technologieën kunnen worden ontwikkeld zodat ze voor iedereen toegankelijk zijn. Voor zijn werk op dit gebied ontving hij de Samantha Adams Best Paper Award van de American Medical Informatics Association.
Ervaringskennis ontsluiten
Sociale media als bron voor medische richtlijnen
In samenwerking met collega’s van VU en RIVM heeft Zuiderent-Jerak een methode ontwikkeld die op basis van kunstmatige intelligentie uitingen op sociale media analyseert, zodat deze kunnen worden meegenomen in de ontwikkeling van medische richtlijnen. De methode is al in praktijk gebracht in de richtlijn voor behandeling van scabiës; de eerste richtlijn voor infectieziekten waarin ervaringskennis is meegenomen.
Geestelijke gezondheidsaanpak in transgemeenschappen
Daarnaast onderzoekt Zuiderent-Jerak, samen met de Liga Salud Trans en Laura Martínez Apráez, hoe leiders van transgendergemeenschappen in Colombia hun geestelijke gezondheid versterken, ondanks dat zij gebukt gaan onder extreme marginalisering en geweld. Door samen te werken als collectief beschermt deze gemeenschap hun mentale welzijn, terwijl westerse benaderingen voor geestelijke gezondheidszorg vaak tekortschieten. Deze aanpak en veerkracht biedt waardevolle lessen voor wereldwijde discussies over het versterken van geestelijke gezondheid in kwetsbaar-makende omstandigheden.