Stel basisregels op voor betere interactie en discussie
Als je activerende werkvormen inzet, dan doen niet altijd alle studenten actief mee. Soms komt dit doordat deze studenten zich niet durven uitspreken, bijvoorbeeld uit onzekerheid of ongemak. Dat kan gebeuren wanneer het voor de student onduidelijk is hoe hij of zij met jou als docent of met de andere studenten op een respectvolle manier kan discussiëren of interacteren.
Of de interactie tussen studenten nu gaat over de aanpak van een wiskundeopdracht, of over politieke standpunten – een veilig leerklimaat bevorder je op dezelfde manier. Bespreek vooraf de verwachtingen over hoe de studenten in een groep hun kennis of mening het beste kunnen delen. Daarnaast komt een gesprek over wat bijvoorbeeld als 'actieve participatie' wordt beschouwd studenten van alle academische achtergronden ten goede.
Stel de basisregels samen met de studentengroep op, zodat ze ook eigenaar worden van deze regels. Dit doe je bijvoorbeeld door de studenten de basisregels op post-its te laten schrijven en die op een bord te plakken. Je kunt ook uitspraken anoniem verzamelen via bijvoorbeeld Mentimeter.
Enkele voorbeelden van gezamenlijk opgestelde grondregels:
- we communiceren op een respectvolle manier;
- we tonen interesse in elkaars standpunten;
- we waarderen het als meningsverschillen worden geuit (en we erkennen dat dit niet voor iedereen even gemakkelijk is);
- we geven ruimte voor fouten en leren;
Je kunt studenten ook wijzen op de veelgebruikte regels voor verbindend communiceren zoals ‘wees een OEN’ (Stel je Open, Eerlijk en Nieuwsgierig op). Bekijk zes veelgebruikte vuistregels hiervoor op deze afbeelding, of print ze uit en hang ze op in de onderwijsruimte.
Neem je onderwijs onder de loep: is het leerklimaat veilig?
Om erachter te komen of het leerklimaat veilig is, ga je met je studenten in gesprek over hoe ze dit ervaren.
Een handige manier is om het onderwerp in een college of les te behandelen. Pak dat wel op een veilige manier aan. Wanneer studenten zich namelijk om welke reden dan ook niet veilig genoeg voelen, geven ze mogelijk aan dat het wel goed gaat of reageren helemaal niet.
Dit vermijd je door een oefening te gebruiken die (een zekere mate van) anonimiteit garandeert. Bijvoorbeeld met een ‘exit-slip’ oefening. De studenten schrijven daarbij op post-its hoe zij het leerklimaat ervaren, voordat ze de onderwijsruimte verlaten. Ze kunnen hierbij een specifieke vraag beantwoorden, bijvoorbeeld "In hoeverre voelde je je goed begrepen?", "Hoe heb je bijgedragen aan een veilig leerklimaat?", of: "Wat baart je zorgen?" Laat de studenten de post-its op een stapeltje leggen om ze anoniem en veilig te verzamelen. Voor grotere groepen kun je ook een online hulpmiddel zoals Mentimeter gebruiken. Bespreek de resultaten bij de eerstvolgende bijeenkomst.
Als het onderlinge bespreken en naleven van de basisregels goed verloopt, beleven nog meer studenten de actieve werkvormen als een positieve ervaring.
Deze tip is ontleend aan het VU Mixed Classroom Educational Model. Daar staan nog meer voorbeelden in om een veilig leerklimaat te creëren.