De nu negentienjarige Deborah is al haar hele leven op de vlucht als ze op haar vijftiende in ons land aankomt. Ze is geboren in Nigeria, waar haar ouders om politieke redenen besluiten naar Zuid-Afrika te vluchten. Van daaruit belandt het gezin in Nederland.
“Ik heb geen status en geen verblijfsvergunning. Mijn ouders hebben destijds een asielaanvraag gedaan, maar die is afgewezen. Ik heb tot mijn achttiende verplicht onderwijs gevolgd, maar omdat ik niet beschik over de juiste papieren kan ik niet werken of verder studeren. Een hele vervelende situatie. We zitten compleet vast, terwijl ik hier inmiddels geworteld ben.”
Volgens Tara Fiorito, universitair docent sociologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam, is het moeilijk in te schatten hoeveel ongedocumenteerde jongeren er in Nederland zijn. “In totaal beschikken tussen de 23.000 en 58.000 migranten niet over de juiste papieren. Naar schatting gaat het om enkele duizenden jongeren.”
Fiorito benadrukt dat deze groep tegen een aantal institutionele regels aanloopt. “En dat veroorzaakt leed. We moeten het maatschappelijk talent van deze jongeren benutten, in plaats van het weg te gooien. Dit zijn ambitieuze mensen, ze willen dolgraag aan de slag. Er moet zo snel mogelijk een oplossing komen. Zeker nu we te kampen hebben met krapte op de arbeidsmark.”
De campagne DreamersNL vraagt Nederlandse werkgevers, onderwijsinstellingen en het brede publiek om een manifest te steunen dat de politiek oproept tot concrete verandering: toegang tot onderwijs en de arbeidsmarkt voor deze jongeren.
Verschillende werkgevers, waaronder MVO Nederland, Bouwend Nederland, Facilicom, MKB Rotterdam Rijnmond, FNV Horeca en onderwijsinstellingen als de Hogeschool Rotterdam en Summa Eindhoven hebben het manifest inmiddels ondertekend. Ook in andere Europese landen hebben de zogeheten ‘Dreamers’ zich al georganiseerd en hun omstandigheden verbeterd.
“Nederland kan daarom niet achterblijven”, zegt directeur Jos Verhoeven van Start Foundation, een onafhankelijk fonds dat zich inzet voor het verlagen van drempels op de arbeidsmarkt voor kwetsbare groepen in Nederland. Hij kwam zelf een schrijnende situatie tegen en sindsdien probeert Verhoeven de problematiek onder de aandacht te brengen. “Het is natuurlijk van de zotte dat er wordt gespeculeerd over de komst van arbeidsmigranten, terwijl we een hele grote groep mensen hebben die aan het werk kan, de taal spreekt en hier woont.”
Verhoeven zegt dat verschillende werkgevers zich hebben gemeld, waaronder een aantal grote bedrijven, om de druk op de politiek op te voeren. “Het begint nu goed op stoom te komen.”
Universitair docent sociologie Fiorito hoopt dat de politiek eindelijk gaat bewegen. “Het probleem is heel makkelijk op te lossen. Geef deze jongeren toegang tot het hoger onderwijs en de arbeidsmarkt. Op die manier kunnen ze onderdeel zijn van de maatschappij en hun bijdrage leveren. We hebben nu te maken met beperkende maatregelen, terwijl de krapte op de arbeidsmarkt alleen maar groter wordt.”
Het ministerie van Justitie en Veiligheid laat weten dat er regels zijn afgesproken op basis waarvan mensen in aanmerking kunnen komen voor een verblijfsvergunning. “Wie op grond van die regels hier niet mag blijven, moet vertrekken. Dit betekent dus ook dat het niet mogelijk is om hier verder te werken of te studeren. Voor de betrokkenen is dat een moeilijke boodschap”, zegt een woordvoerder.
Het ministerie benadrukt verder dat individuele omstandigheden bij verblijfsaanvragen altijd worden betrokken en meegewogen. “Na afwijzing is er de mogelijkheid om in bezwaar of beroep te gaan tegen de beslissing. De uitkomst van een beroep tegen een afwijzing mag in de regel in Nederland afgewacht worden. Mocht uit de uitspraak van de rechter blijken dat er geen recht is op verblijf in Nederland, dan komt het eind van het traject in zicht en dat betekent terugkeer naar het land van herkomst.”
Dit artikel verscheen eerder op NU.nl (10 juni 2022).