Afgekochte tegenstellingen
De kiezer meent de overheid met de zweep te moeten straffen voor niet-geleverde beloften, zegt Bas Jacobs, hoogleraar economie en overheidsfinanciën, in de podcast De Jortcast. “Ik denk dat de meeste politieke partijen als de dood zijn voor de kiezer. Daarom werden politieke tegenstellingen afgekocht: partijen willen geen politiek compromis uit angst voor het electoraat”, zo zegt hij. “Het opstoken van de maatschappelijke verontwaardiging blijkt enorm lonend, in tegenstelling tot het maken van goed beleid.”
Dure zorg
De stijgende zorgpremie levert velen kopzorgen op. In het radioprogramma Spraakmakers beantwoorden experts, waaronder gezondheidseconoom Xander Koolman, vragen van luisteraars. Eén luisteraar vroeg zich af of het oude systeem van verzekeren, met een ziekenfonds en particuliere verzekeringen, niet beter was. Dat is volgens Koolman niet zo. “In die tijd stegen de ziektekosten ook. Dus dat systeem van toen en nu lijken best op elkaar. Wel is er verschil voor mensen die particulier verzekerd waren. Omdat de zorg zo duur is geworden, zouden zij nu in grote problemen zijn gekomen."
Eurobonds
Moeten windmolens, tanks en hogesnelheidstreinen worden gefinancierd met gezamenlijke leningen in Europa? Econoom Wim Boonstra pleitte al in 1989 voor zogenoemde Eurobonds, zegt hij in Het Financieele Dagblad. “Mijn idee was niet om het landen makkelijker te maken, maar om ze te disciplineren.” De Eurobonds moeten de euro een prominentere plek geven op het wereldtoneel.
Verhoging minimumloon
Moet het minimumloon worden verhoogd naar 16 euro? Die grote extra kostenpost kunnen werkgevers niet altijd missen, zegt hoogleraar economie Pierre Koning tegen NU.nl. "Banen waarvoor het minimumloon wordt betaald, zitten vaker bij kleine werkgevers waar bescheiden winsten worden gemaakt. Zij kunnen de extra loonkosten niet zo makkelijk dragen.” Pierre Koning en Raymond Gradus (hoogleraar bestuur en economie) schreven ook een blog op ESB.nu over de mogelijke verhoging van het minimumloon.
Hoe duur wordt een treinkaartje?
Is een spitsheffing een goed idee om overvolle treinen een halt toe te roepen? Econoom Erik Verhoef vindt van wel, zegt hij in NRC. Zeker met de energietransitie in het achterhoofd. “Daarom is het belangrijk dat we de capaciteit optimaal benutten en reizigers beter verspreiden over de dag. Prijsdifferentiatie is een effectief middel.” Toch is de prijs van een treinkaartje volgens Verhoef niet de enige manier tegen te veel drukte in de spits. “Je moet ook blijven investeren in kwaliteit en betrouwbaarheid op het spoor.”
Externe consultants
Is de Nederlandse overheid te afhankelijk geworden van externe consultants? En als dat zo is, wat kan er dan aan gedaan worden? 'Overheid van nu' sprak met hoogleraren Onno Bouwmeester en Ard-Pieter de Man over deze vragen. Bouwmeester ziet vooral gevaar in de uitbesteding van IT-systemen, waardoor grote afhankelijkheid ontstaat, en minder gevaar in advies over beleid of strategie. "De overheid heeft een probleem, dat los je op, en dan ben je weer weg. Dan ben je als overheid voor zo’n project misschien afhankelijk van consultants, maar ben je niet structureel afhankelijk, zoals bij IT," aldus Bouwmeester.
Aantal bouwvergunningen toegenomen, ondanks stikstofarrest
Het effect van de stikstofcrisis op de woningbouw lijkt minimaal. Sinds een uitspraak van de Raad van State in 2019 over het Nederlandse stikstofbeleid, is er nauwelijks sprake van een terugval in het aantal verleende bouwvergunningen, blijkt uit een analyse van hoogleraar Vastgoedeconomie Jan Rouwendal in ESB. Vanuit de bouw kwamen juist alarmerende signalen over een stilval van de sector als gevolg van de stikstofbeperkende maatregelen. Achteraf blijkt dat echter een overtrokken reactie te zijn geweest. Op BNR Nieuwsradio licht Rouwendal het artikel verder toe.
Zorgen om middeninkomens
Over het thema bestaanszekerheid lijkt grote eensgezindheid te heersen in politiek Den Haag. Maar
die wens heeft keerzijden, waarschuwt hoogleraar bestuur en economie Raymond Gradus. Het minimumloon verhogen betekent ook een stijging van de AOW, omdat die wordt berekend op basis van het minimumloon. “Alleen al zo’n AOW-stijging kost 11 miljard euro, zag ik toen ik het grof berekende. En dan neem ik de kosten van de toenemende vergrijzing nog niet eens mee.” De grote vraag is: wie krijgt daarvan de rekening? “Een miljonairsbelasting klinkt prachtig”, zegt Gradus in NRC, “maar dat is een zeer beperkte groep. Dit zal uiteindelijk door de grote groep middeninkomens betaald moeten worden.”
Kansenongelijkheid, democratie en bestaanszekerheid
De laatste troonrede van het demissionaire kabinet bestond vooral uit een samenvatting van de eerder uitgelekte plannen van het demissionaire kabinet voor 2024. Hoogleraar economie Bas Jacobs (SBE) reageert bij BNR Radio: “Ik denk dat het het kabinet menens was om de armoedecijfers, die zouden oplopen in de CPB-doorrekeningen, weg te poetsen, zo vlak voor de verkiezingen. Want ze wilden niet de campagne in gaan als het kabinet dat de armoede liep oplopen in het laatste begrotingsjaar.”
Belangenverstrengeling bij Waternet
Voormalig directeur van Waternet Roelof Kruize liet via bestuursfuncties congressen organiseren door een bureau van hemzelf, zijn vrouw en zoon. Rob van Eijbergen, hoogleraar integriteit, noemt het in NRC
“problematisch” dat Kruize het bedrijf inhuurde waarvan hij zelf vennoot was. “Dit roept de schijn op van belangenverstrengeling. Als je in zo’n functie zit, moet je dat beeld vermijden.” Van Eijbergen vindt de inhuur van Kruizes vrouw en zoon echter geen probleem. “Dan ga je het wel heel ver doortrekken.” Hij
herhaalt zijn uitspraken in Het Parool.
Tijdelijke verlaging van de accijns voortzetten?
Er zijn zorgen over de stijgende brandstofprijzen. Een liter benzine kost nu €2,30, en naar verwachting
komt daar per 1 januari nog 21 cent accijns bovenop. De tijdelijke verlaging van de accijns -vanwege de energiecrisis- is dan weer voorbij. Veel mensen komen door de huidige brandstofprijzen financieel in de knel. Erik Verhoef, hoogleraar vervoerseconomie, vindt het geen goed idee om de accijnzen nog langer lager te houden dan wat het al zou moeten zijn. "Een alternatief zou zijn om te kijken naar gericht inkomensbeleid", aldus Verhoef in Nieuws en Co. Het is volgens hem logischer om te sleutelen aan de inkomens dan aan de prijzen, vooral als het gaat om fossiele brandstoffen. "Op de lange termijn moeten we gewoon accepteren dat energie duurder gaat worden."
Transparantie over lonen is geen wondermiddel
Alleen openheid over salaris is onvoldoende om het onderscheid tussen vrouwen en mannen te bestrijden, schrijft universitair docent gedragseconomie Katharina Brütt (SBE), samen met promovendus gedragseconomie Huaiping Yuan (UvA), in een opiniestuk in het FD. “Het wordt tijd dat de overheid ook substantiëlere stappen zet, zoals het verbeteren van de beschikbaarheid van kinderopvang en het bevorderen van vaderschapsverlof”, schrijft het tweetal. “Met alleen loontransparantie zullen we nog lang niet in de buurt komen van het uitwissen van loonverschillen.”
Begroting op scherp door politieke tegenstellingen
De regering heeft politieke tegenstellingen afgekocht, waardoor een volgend kabinet is opgezadeld met een groot begrotingstekort, zegt hoogleraar publieke economie Bas Jacobs (SBE) tegen het RTL Nieuws. Wanneer partijen het moeilijk eens konden worden, werd dat opgelost door veel geld uit te trekken. "Als je structureel meer uitgeeft dan je binnenkrijgt, dan wreekt zich dat op een bepaald moment. Dat is niet wenselijk, je wil ook dat toekomstige generaties kunnen blijven profiteren van de voorzieningen die de overheid aanbiedt", aldus Jacobs. De hoogleraar verscheen ook in het FD, over de box 3-heffing.
De almacht van Google
Hoe vaak maak jij gebruik van de diensten van Google? Heel regelmatig waarschijnlijk. “Google zit overal en niet alleen onder de Google-naam. Het bedrijf is bijvoorbeeld ook eigenaar van videodienst YouTube”, zegt hoogleraar management studies Ard-Pieter de Man (SBE) tegen NU.nl. Vanwege de grote afhankelijkheid van Google krijgt het bedrijf ook regelmatig te maken met kritiek. "Maar we moeten niet vergeten dat we er ook heel veel plezier van hebben."
De markt rond grensoverschrijdend gedrag
Scheldpartijen, seksueel wangedrag en machtsmisbruik: grensoverschrijdend gedrag binnen organisaties wordt steeds vaker aangekaart. Maar de onderzoeken die hierop volgen zijn regelmatig ondeugdelijk, zegt Rob van Eijbergen (SBE), hoogleraar kwaliteit en integriteit van organisaties, tegen Follow The Money. Hij pleit voor een regulering van de markt rond deze onderzoeken. “Er zijn minimale kwaliteitseisen nodig. Wanneer de sector het zelf niet doet, moet de overheid het doen.”
Partij kiezen in Arib-onderzoek
Van Eijbergen (SBE) gaf ook zijn expertise over een andere kwestie in Follow The Money, namelijk het onderzoek naar Khadija Arib. De twee hoogleraren die namens de Tweede Kamer toezicht houden op dat onderzoek uiten kritiek op Arib, en dat is in strijd met hun opdracht om onafhankelijk en onpartijdig te werk te gaan, zo zegt Van Eijbergen. ‘Daarmee zijn ze partij geworden. Je moet als opdrachtgever distantie bewaren en de uitkomst van het onderzoek afwachten.’
Masteropleiding Finance meest populair bij werkgevers
Welke opleidingen bieden de beste baankansen? Carrièreplatform Magnet.me zocht het uit en plaatste de masteropleiding Finance aan de Vrije Universiteit Amsterdam op de eerste plek, schrijft onder meer het AD. De specialisatie Strategy & Organization binnen de master Business Administration staat op plek drie en de opleiding Econometrics and Operations Research op plek negen. Opvallend is het grote aantal Finance studies van verschillende universiteiten in de top 50.
Algoritmes zijn geen heilige graal
Het verzamelen van privacygevoelige informatie om een algoritme te voeden: steeds meer organisaties zetten grote hoeveelheden data op die manier in. Maar die werkwijze is ongeschikt om morele, ethische en sociale vraagstukken aan te pakken, schrijft Christine Moser (SBE), universitair hoofddocent organisatiewetenschappen, in NRC. “In de praktijk is het gebruik van algoritmes echter helemaal geen recept voor succes, zo laten tal van voorbeelden zien”, aldus Moser. “Sterker nog, wanneer algoritmes verkeerd en overmatig worden ingezet, kunnen ze grote schade veroorzaken.”
Meer testen met nieuwe regelgeving
“Nieuwe regelgeving voor de digitale economie komt te laat, sluit niet aan op de praktijk of heeft ongewilde bijeffecten”, schrijft hoogleraar management studies Ard-Pieter de Man (SBE) in Het Financieele Dagblad. “Om dat te voorkomen moet de overheid leren om nieuwe regels op te stellen en te testen, precies zoals onlineplatforms dat doen.”
Meer weten
Wil je elke week het totale VU-overzicht ontvangen? Meld je dan aan voor VU in de media.
Meer weten over onderzoek in de media? Of mis je een media-optreden in dit overzicht? Neem contact op met de wetenschapsredacteur Yrla van de Ven, y.f.van.de.ven@vu.nl, +31 6 26512492.
