Een op de vijf mensen in Nederland leeft met chronische pijn, waardoor het de meest voorkomende aandoening in het land is. Chronische pijn heeft een grote impact op de kwaliteit van leven. Het belemmert mensen in hun werk, veroorzaakt vermoeidheid en kan emotionele klachten met zich meebrengen. Bewegen, voeding, ontspanning en humor zijn allemaal aspecten die pijn kunnen beïnvloeden.
Comedyshow
Tijdens de Amsterdamse Museumnacht testten Wendy Scholten-Peeters en haar team in NEMO het effect van humor op de pijngrens. Bezoekers namen deel aan een eenvoudige proef: hun pijngrens werd gemeten vóór en na een stand-upcomedyshow. “Met een drukalgometer werd druk uitgeoefend op de rechterarm van de deelnemers. We onderzochten bij hoeveel druk bezoekers de overgang van druk naar van pijn begonnen te ervaren,” legt Scholten-Peeters uit. De Comedy Train verzorgde de show, en in totaal deden 344 mensen mee aan het experiment.
Ben je benieuwd hoe dit experiment eruitzag? Bekijk dan deze video.
“Dit experiment was geen zuiver wetenschappelijk onderzoek,” legt Scholten-Peeters uit, “maar het was bedoeld om bewustwording te creëren rond welke factoren van invloed kunnen zijn op pijn.” De deelnemers werden niet geselecteerd volgens strikte criteria, en voor verstorende factoren zoals alcoholgebruik werd niet gecontroleerd. Toch leverde het experiment waardevolle inzichten op. De drukpijndrempel varieerde sterk per persoon, van minder dan 20 Newton tot meer dan 100 Newton. “Opvallend was dat mensen die aangaven hard te hebben gelachen vaak een hogere pijndrempel hadden na de comedyshow,” vertelt Scholten-Peeters. Bij degenen die minder enthousiast waren over de humor bleef de pijngrens ongeveer gelijk.
Dans en kunst
Het experiment vond plaats in het kader van het wereld pijncongres van de International Association for the Study of Pain (IASP), dat dit jaar in Amsterdam plaatsvond. De Pijn Alliantie Nederland (PA!N) en Amsterdam Movement Sciences (AMS) werkten samen aan diverse activiteiten om aandacht te vragen voor pijn. Naast humor werden ook dans, kunst en muziek ingezet om het bewustzijn rondom pijn te vergroten. Zo waren er dansworkshops in het Vondelpark en rondleidingen over ‘Pijn in de kunst’ in het Rijksmuseum.
Wetenschappelijk onderzoek toont bijvoorbeeld aan dat het kijken naar een grappige film de pijngevoeligheid verlaagt en de stemming verbetert, in tegenstelling tot het kijken naar een saaie documentaire. “Ook lachen in een sociale omgeving stimuleert de aanmaak van endorfine,” legt Scholten-Peeters uit. Muziek heeft een vergelijkbaar effect: het luisteren naar favoriete muziek tijdens pijnlijke prikkels verhoogt de pijndrempel en verlaagt de ervaren pijn, vergeleken met het luisteren naar muziek die men niet waardeert.
Lachen als medicijn
De resultaten van het experiment tijdens Museumnacht lijken het wetenschappelijke onderzoek dat humor een rol kan spelen bij de behandeling van chronische pijn te bevestigen. Scholten-Peeters onderzoekt in haar werk als hoogleraar ‘Werkingsmechanismen en behandeling van musculoskeletale fysiotherapie’ de mechanismen achter pijnklachten zoals rug- en nekpijn en welke interventies een effect hebben op deze mechanismen. Ze benadrukt dat pijn niet alleen een fysieke, maar ook een mentale en sociale component heeft. “Bij acute pijn is er vaak sprake van weefselschade, waarbij pijn waarschuwt voor gevaar en beschermt, bijvoorbeeld zodat je je hand terugtrekt uit vuur. Maar bij chronische pijn is het zenuwstelsel ontregeld en reageert het lichaam overbeschermend. Prikkels die onder normale omstandigheden niet pijnlijk zijn zoals bepaalde gedachten en gevoelens, kunnen nu als pijnlijk worden ervaren. ”
Scholten-Peeters benadrukt dat pijn gerespecteerd moet worden, en dat het mogelijk is om pijn te beïnvloeden. “Iedereen ervaart pijn anders. Het is belangrijk te kijken naar de mens achter de pijn en naar wat er gedaan kan worden om de kwaliteit van leven te verbeteren. Het vraagt maatwerk om de juiste factoren die pijn in stand houden te identificeren en te behandelen.” Het experiment tijdens Museumnacht laat zien dat lachen misschien niet de beste, maar zeker een verrassend effectieve pijnstiller kan zijn.