Om het bewustzijn van taalvariatie te vergroten organiseerde VU-hoofddocent Laura Rupp in 2024 een succesvolle Dag van de Moedertaal aan de VU. Op donderdag 13 februari 2025 vindt dit evenement weer plaats, met de première van een documentaire, de feestelijke bekendmaking van de MOOC Nederlands en vooral veel aandacht voor écht luisteren naar de ander.
Het ALP sprak Laura Rupp, naast universitair hoofddocent ook directeur van het Centre for Global English, over het belang en de inhoud van deze dag. Rupp vertelt dat taal soms zo vanzelfsprekend voor ons is geworden, dat we ons niet altijd bewust zijn van wat er in ons hoofd gebeurt als we bepaalde taalvarianten horen. “Mensen hebben van nature associaties met taal. Als je iemand voor het eerst ziet, kijk je hoe diegene eruit ziet, maar ook: hoe praat diegene? Soms wordt de ene taalvariant als beter of meer correct gezien dan de ander. Mensen worden uitgesloten of gediscrimineerd op basis van de taalvariant die zij spreken.” Op de Dag van de Moedertaal krijgen bezoekers meer inzichten over taalvariatie en de vele aspecten die hieraan verbonden zijn.
Van twee kanten
Taalvariatie kan lastig zijn. “We verstaan elkaar niet altijd even goed,” zegt Rupp. Ze hielp een keer een groep Chinese PhD-studenten met hun Engelse uitspraak, omdat hun begeleiders moeite hadden met hen verstaan. “Heel vaak wordt de verantwoordelijkheid bij de spreker gelegd – ‘je moet goed Engels spreken’ – maar communicatie gaat twee kanten op. Je kunt ook als luisteraar je meer verdiepen in op welke manieren een taal wordt gesproken.” Rupp licht toe dat je als luisteraar veel kan leren over waarom iemand op een bepaalde manier een taal spreekt, want iemands moedertaal heeft hier namelijk veel invloed op. Het was nuttig geweest als de PhD-begeleiders ook langs waren gekomen, zodat beide partijen meer konden leren over taalvariatie.
Dag van de Moedertaal
Er staat een interessante mix van activiteiten op het programma voor 13 februari. Zo wordt er een documentaire getoond die afgelopen jaar is gemaakt, over verschillende mensen binnen de VU, die elk een bijzondere relatie hebben tot taal. Een van hen is een academisch staflid dat uit Zuid-Afrika komt en Afrikaans spreekt. “Zij hecht heel veel waarde aan haar taal,” vertelt Rupp, “aangezien ze ermee is opgegroeid, maar tegelijkertijd is er een hele koloniale geschiedenis aan verbonden.”
Ook komt er in het Hoofdgebouw een Holobox te staan, een holografische 3D-projectie, waarin verschillende mensen vertellen over hun taal en de achtergrond daarvan. Verder wordt er een enquête gehouden, om erachter te komen hoeveel talen er nou echt worden gesproken op de VU. Ten slotte zal er ook een feestelijke bekendmaking zijn van de MOOC (Massive Open Online Course) Nederlands, ontwikkeld door docenten van VU-NT2. Te vaak wordt er nog gesproken in termen van “gebreken” over taalvarianten binnen het Nederlands. Deze brede cursus is voor mensen die nog Nederlands aan het leren zijn, maar biedt veel ruimte om verschillende taalvarianten van het Nederlands beter te leren kennen.
Dichter tot elkaar
Juist omdat taalvariatie zoveel uitdagingen biedt, is het mooi om er samen naar te kijken. Achter elke taal die gesproken wordt, zit een verhaal. Met meer bewustwording kunnen we daar allemaal ons voordeel mee doen.
Rupp vat haar hoop voor de dag samen: “Wat ik zou willen dat we met de VU Dag van de Moedertaal bereiken is dat we ons bewust worden van de verschillende talen en taalvarianten die er worden gesproken en dat we begrijpen waaróm die varianten bestaan. En hoe we door dat beter te begrijpen, elkaar ook beter leren te begrijpen.”
Wil je bij de tweede VU Dag van de Moedertaal op donderdag 13 februari 2025 zijn? Meld je alvast aan via het 'Save the Date' formulier. Klik hier voor meer informatie over de VU Dag van de Moedertaal.