Begrijpen hoe het brein leest is al meer dan 150 jaar een puzzel voor wetenschappers. “Lezen is een complexe vaardigheid die veel verschillende cognitieve processen omvat, zoals aandacht, geheugen en taalverwerking”, vertelt Joshua Snell. “Om lezen echt te begrijpen, moeten we deze processen met elkaar verbinden.”
Joshua Snell werkt als universitair docent op de afdeling Cognitieve Psychologie van de Vrije Universiteit Amsterdam. Hij houdt zich bezig met hoe het menselijk brein taal verwerkt. In zijn onderzoek richt hij zich voornamelijk op visuele taalverwerking, oftewel lezen.
Het onderzoeksproject dat Joshua Snell met behulp van de ERC-toekenning zal oppakken heet TAPIR, Tests and Applications of a Peripheral Interference Theory of Reading. Dit project bouwt voort op zijn eerder ontwikkelde model, PONG, dat gaat over woordherkenning. In tegenstelling tot eerdere theorieën, die zich meestal op één aspect van lezen richtten, moet PONG een allesomvattende theorie worden die alle niveaus van cognitieve processen in lezen omvat.
Het onderzoeksproject is van belang voor leeswetenschappers wereldwijd, vertelt Snell. “We laten deelnemers een boek uitlezen, waarbij hun oogbewegingen en hersenactiviteit worden vastgelegd. Hierbij kunnen de wetenschappers kijken naar hoe visuele aandacht over de tekst wordt verdeeld. Deze data wordt opgeslagen in een grote, openbare database.” Met deze informatie kunnen wetenschappers tal van vragen onderzoeken, zoals hoe aandacht wordt beïnvloed door linguïstische complexiteit, door de doelen en bedoelingen van lezers en door leesvaardigheid.
Daarnaast heeft TAPIR ook een praktisch doel: het verbeteren van lezen voor mensen met dyslexie. “De PONG-theorie suggereert dat leesproblemen ontstaan door een verspreide aandacht, waarbij men last heeft van woorden in de omgeving van het woord dat men probeert te lezen,” legt Snell uit. “TAPIR zal een nieuwe leesinterface testen die deze problemen vermindert, door alleen het woord dat wordt gelezen duidelijk zichtbaar te maken, terwijl de rest van de tekst minder opvalt. Dit zou vooral dyslectische lezers kunnen helpen. Als dit werkt, ondersteunt het niet alleen de PONG-theorie, maar biedt het ook een praktische oplossing voor leesproblemen.”
De ERC, in 2007 opgericht door de Europese Unie, is de belangrijkste Europese financieringsorganisatie voor excellent grensverleggend onderzoek. Het financiert creatieve onderzoekers van elke nationaliteit en leeftijd voor projecten in heel Europa. De ERC biedt vier belangrijke subsidieregelingen: Starting Grants, Consolidator Grants, Advanced Grants en Synergy Grants.
