Ooggetuigen spelen een cruciale rol bij waarheidsvinding en het oplossen van misdrijven. Traditioneel worden zij individueel ondervraagd om een zo objectief mogelijke reconstructie te maken van wat ze hebben waargenomen. Tot nu toe was echter niet in de praktijk onderzocht wat het effect zou zijn als twee getuigen tegelijkertijd worden verhoord. Zou dit leiden tot nieuwe of aanvullende informatie? Van Rosmalen en Vredeveldt voerden een veldstudie uit waarbij getuigen gezamenlijk werden gehoord. Hun bevindingen zijn veelbelovend: in alle gezamenlijke verhoren kwamen getuigen met nieuwe, cruciale details die nog niet bekend waren bij de politie.
De onderzoekers kregen toegang tot verhoren van de Rijksrecherche en analyseerden vijf serieuze zaken, waaronder een potentiële moordzaak en schietincidenten met politieagenten. In totaal codeerden ze vijftien interviews, waarbij getuigen eerst afzonderlijk werden verhoord en vervolgens samen. De resultaten waren opvallend: tijdens de gezamenlijke verhoren kwamen gemiddeld 131 nieuwe details naar voren.
"Getuigen hielpen elkaar actief door elkaars verklaringen te herhalen, uit te werken of te bevestigen," legt Van Rosmalen uit. Deze processen, ook wel bekend als 'retrieval strategies' die zich richten op de inhoud van de verklaring, stimuleren het gezamenlijk reconstrueren van gebeurtenissen en bleken bijzonder effectief. In een concreet voorbeeld uit het onderzoek beschreef één getuige het slachtoffer als 'stijf', waarna de ander toevoegde dat het lichaam koud was – beide nieuwe details die van cruciaal belang waren voor het onderzoek.
Moeten alle getuigen voortaan samen worden verhoord? Niet per se, benadrukt Van Rosmalen. Het blijft belangrijk om getuigen eerst afzonderlijk te interviewen. "Maar wanneer een onderzoek dreigt vast te lopen, kan deze methode helpen om extra details boven water te krijgen en foutieve herinneringen te corrigeren. Het is een krachtig en waardevol hulpmiddel voor strafrechtelijke onderzoeken."
--
Het onderzoek is recent gepubliceerd in Applied Police Briefing , een digitaal tijdschrift dat politieprofessionals informeert over relevante academische bevindingen en de toepassing in de praktijk. De veldstudie werd begin dit jaar al gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift, Journal of Criminal Psychology, voor een speciale uitgave over hedendaagse ontwikkelingen in het verkrijgen en beoordelen van getuigenverklaringen.