Onderzoek en onderwijs zijn sterk interdisciplinair gericht, onder andere door de inzet van natuurwetenschappelijke methoden en digitale technieken. Een ander belangrijk kenmerk is de rol van het verleden voor de samenleving van nu en van de toekomst. Onderscheidend zijn de onderzoekprojecten waarin VU archeologen samenwerken met burgers (citizen science).
West-Europese archeologie
De onderzoeksgroep is toonaangevend op het gebied van onderzoek naar Keltisch-Germaanse samenlevingen en hun integratie in het Romeinse rijk, oude cultuurlandschappen, mens en klimaat, en het digitaal modelleren van ruimtelijke processen. Een ander specialisme betreft de archeologie van conflict en massageweld van prehistorie tot en met de Tweede Wereldoorlog.
Aandachtsgebieden zijn:
- Integratie van lokale gemeenschappen in het Romeinse grensgebied
- GIS en computer simulatiemodellen voor economische en ruimtelijke relaties
- Relaties tussen mens, landschap en klimaat
- Archeologie van conflict en massageweld
- Cultusplaatsen en archeologie van religie en ritueel
- Numismatiek en antieke economie
Mediterrane archeologie
De VU heeft een sterke onderzoekstraditie op het gebied van de pre- en protohistorie van Griekenland en Italië. Interesse in regionale archeologie gaat gepaard met belangstelling voor grotere vraagstukken als de ontwikkelingen van nederzettingen, landschappen en culturele connecties met de rest van het Mediterrane gebied.
Aandachtsgebieden zijn:
- regionale archeologie (Sparta en Laconië; Zuid-Euboia)
- de (koloniale) Griekse wereld
- cultus en religie
- landschap en klimaat
- Mediterrane interconnectiviteit
Institutionele inbedding
VU archeologen zijn bij uitstek interdisciplinair. Onderzoek en onderwijs zijn gericht op de kruisbestuiving van de archeologie en de geschiedenis, geografie en sociale wetenschappen, maar ook de natuurwetenschappen, bio-archeologie en ruimtelijke economie.
Archeologie vormt een kernonderdeel van het interfacultaire VU-onderzoeksinstituut CLUE+ en met name het onderzoekscluster ‘Landschap en Erfgoed’. Daarnaast bestaan er samenwerkingsverbanden met het Environmental Humanities Center, SpinLab en de Faculteit van Bètawetenschappen (Aardwetenschappen), meer specifiek met de onderzoeksgroep rond prof.dr. Gareth Davies en dr. Lisette Kootker die zich bezighoudt met herkomstonderzoek op basis van isotopen. Verder is de VU penvoerder van ARCHON, de nationale onderzoeksschool voor archeologie met Dr. Philip Verhagen als wetenschappelijk directeur.
Op het gebied van onderwijs hebben de VU archeologen hun krachten gebundeld met collega’s van de Universiteit van Amsterdam. Samen verzorgen zij bachelor- en masteronderwijs binnen het Amsterdam Center for Ancient Studies and Archaeology (ACASA).
Projecten
De kwaliteit van de onderzoeksgroep blijkt vooral uit haar uitstekende resultaten op het gebied van de verwerving van externe onderzoeksgelden. Onderzoek wordt gefinancierd door de Europese Unie, de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), regionale en lokale overheden, en private partners. Veel van de onderzoeksprojecten zijn gebaseerd op internationale samenwerking:
- Portable Antiquities in the Netherlands (PAN) (dr. Stijn Heeren/prof.em. dr. Nico Roymans). Dit project is een vorm van citizen science, waarbij wordt samengewerkt met hobby-archeologen die zoeken met een metaaldetector. Het beoogt de systematische inventarisatie van alle metaalobjecten (sieraden, munten, wapens, etc.) van de bronstijd tot en met de middeleeuwen. De private verzamelingen van deze hobby-archeologen vertegenwoordigen een enorme wetenschappelijke waarde, maar zijn nog nooit systematisch gedocumenteerd. Het PAN-project heeft een nationale online database voor metaalobjecten ontwikkeld, die niet alleen voor wetenschappers en allerlei erfgoedspecialisten, maar ook voor het brede publiek toegankelijk is.
- Plakari Archaeological Project (prof. dr. Jan Paul Crielaard). Multidisciplinair onderzoek naar het functioneren van een vroeg Grieks heiligdom in Karystos-Plakari in het zuiden van het Griekse eiland Euboia.
- The Geraki Project (dr. Mieke Prent). Project gericht op de langetermijngeschiedenis van de gefortificeerde acropolis van Geraki (antiek Geronthrai) in Zuid-Oost Laconië.
- Sea and Land Routes of southern Euboia (prof. dr. Jan Paul Crielaard). Regionale studie naar lange-termijn ontwikkelingen in interconnectiviteit (ca. 4000-1 v.Chr.).
- What went into the melting pot? Land-use, agriculture, and craft production as indicators for the contributions of Greek migrants and local inhabitants to the so-called Greek colonization in Italy (ca. 800-550 BC). (prof.dr. Jan Paul Crielaard, dr. Sjoerd Kluiving)Onderzoek naar het karakter van de vroegste Griekse kolonies in Italië.
- TerraNova - European Landscape Learning Initiative (dr. Sjoerd Kluiving). Een interdisciplinaire groep van 15 PhDs werkt samen aan een digitale atlas van Europa gericht op mensen, dieren, planten en klimaatsveranderingen in het verleden.