Hoe kunnen we studenten stimuleren om buiten de gebaande paden naar benaderingen voor het oplossen van problemen te zoeken? En hoe kunnen we hen stimuleren om zich hierbij in anderen in te leven? Jessy la Faille, onderwijsexpert bij het CTL, vertelt in dit interview hoe Art Based Learning hierbij kan helpen en de leerervaringen van zowel studenten als docenten kan verrijken.
Out of the box denken met behulp van kunst
'We hebben haast; laten we de tijd nemen.'
Waar ik ook ben en aan wie ik ook lesgeef, met die uitspraak van Ruth Cohn start ik al mijn onderwijsactiviteiten. Echt leren is namelijk een lang en diepgaand proces. Art Based Learning is daar een typisch voorbeeld van; het is een reflectieve methodiek waarbij je je de ruimte neemt om tot nieuwe inzichten te komen. Wat je er in essentie van leert is om niet in een rechte lijn te lopen op zoek naar een antwoord of oplossing, maar juist omwegen te nemen; buiten de geijkte paden. Het leert je out of the box te denken. Dit doe je met behulp van kunst.
Jeroen Lutters, grondlegger van de methodiek, zag dat kunst mooie ingangen biedt om 21st Century Skills te trainen: samenwerken, communiceren, kritisch denken en creativiteit. Vaardigheden die ook, of zelfs juist voor studenten aan een universiteit zo belangrijk te zijn om zich niet alleen academisch, maar ook persoonlijk te ontwikkelen. Hier komt ruimte voor wanneer hun creativiteit wordt aangesproken, of dit nu tijdens het onderzoeken is of in de samenwerking met anderen."
Art Based Learning in de praktijk: met een betekenisvolle vraag op de achtergrond
“Bij Art Based learning leer je van kunst. Een ABL-sessie start altijd vanuit een persoonlijke vraag. Die kan over van alles gaan, zolang het maar actueel is en voor jou betekenisvol. Hoe wezenlijker de vraag, des te meer je uit de sessie zult halen. Denk bijv. aan: ‘Hoe kan ik als individu in balans blijven in een wereld die zo aan het veranderen is?’ Of: ‘Wat wil ik bijdragen door deze opleiding te volgen?’ Vanuit zo’n vraag start je door deze op te schrijven. Je hoeft hem verder met niemand te delen. Ook laat je de vraag in eerste instantie naar de achtergrond verdwijnen.
Vervolgens bezoek je met een groep een museum waar je rondzwerft en rondkijkt, tot je het gevoel hebt dat een schilderij of ander kunstwerk je ‘tot zich roept’. Dit klinkt wat zweverig, maar het geeft je de tijd om kunst in je op te nemen en met een kunstwerk aan de slag te gaan dat jou fascineert of aantrekt.
Als je hebt gekozen hebt ga je onderzoeksmatig te werk: je omschrijft empirisch wat je ziet: de lijst, kleuren, texturen, gebruik van licht en vorm. Je maakt tevens foto’s en/of tekeningen. Je neemt hiervoor de tijd; liefst een half uur. Daarna stap je in de wereld van het kunstwerk en laat je je verbeelding de vrije loop, alsof je zelf in het kunstwerk rondloopt. Wat hoor je? Zie je? Ruik je? Welke associaties roept dit bij je op? Het kunstwerk vertelt je een verhaal. In deze fase beschrijf je associatief wat er bij je opkomt. Pas wanneer je je volledig hebt ondergedompeld stap je uit de dialoog van het schilderij en ga je terug naar de vraag die je voor je museumbezoek hebt opgeschreven. Hoe staat deze in relatie tot de ervaring met het kunstwerk?
Als laatste stap zoek je een maatje op (bijv. een vriendin, vriend of collega) om ervaringen te delen. Je luistert aandachtig naar elkaar en stelt veel vragen, wat helpt om in de ander in te leven en van elkaars ervaringen te leren."
(lees hieronder verder)
Art Based Learning: tot nieuwe ideeën en inzichten komen met behulp van kunst
Je gedachten verrijken om tot nieuwe inzichten te komen
“Met Art Based Learning neem je een omweg om je doel te bereiken. Je kunt dit vergelijken met de Lévy walk uit de Hadza cultuur, een Afrikaanse groep jagers-verzamelaars. Zij blijken op een hele inventieve manier hun omgeving in kaart te brengen om te ontdekken waar voedsel of veilige schuilplaatsen te vinden zijn: hierbij bewegen ze nooit in een rechte lijn door onbekend terrein, maar cirkelen zij juist stapsgewijs rond in kleine deelgebieden. Het is een patroon dat je op meer plekken terug ziet in de natuur en waarbij creativiteit een belangrijke rol speelt. Wanneer je je doel kent, en je de ruimte neemt om er via een omweg te komen, kun je tot hele inventieve oplossingsrichtingen komen. Art Based Learning biedt die omweg. Het gaat er niet om zo snel mogelijk op een antwoord te komen, maar dat je je gedachten verrijkt, opdat je iets ontdekt waar je anders niet op gekomen was."
Je leert jezelf openstellen
"Al heb ik zelf nog zo veel ABL sessies gedaan, iedere keer levert het weer verrassende dingen op. Wat je namelijk in feite doet is jezelf open stellen; naar kunst, maar ook naar de ander. Het helpt je om te leren en het gesprek te voeren aan de hand van kunst, in plaats van over kunst. En dat maakt het zo’n bijzondere ervaring. Door Art Based Learning te ervaren leren mensen dat je mag vertragen. Dat het eerste dat in je opkomt niet perse de juiste oplossing hoeft te zijn. Het leuke is ook dat het voor iedereen werkt: of het nu om een groep studenten gaat, een onderzoeksgroep of een groep docenten: de vaardigheden die geoefend worden zijn voor iedereen van grote meerwaarde.”
Ruimte voor persoonsvorming en creatief denken
“Juist in deze tijd waar de afstand tussen mensen en groepen groter lijkt te worden, is het van groot belang om te werken aan sensitiviteit, het inleven in een ander en creativiteit. Om de complexe problemen in de maatschappij op te lossen is zelfkennis nodig, persoonsvorming, en de vaardigheid om creatief te denken. Daarom is het van belang om hier ruimte voor te creëren in je onderwijs. Art Based Learning is een tool om al deze vaardigheden te oefenen en verder te ontwikkelen. Dat past ook bij de profileringsthema’s van de VU, waarin we meer betekenisvolle connecties willen leggen en de weerbaarheid van individuen en organisaties willen vergroten. Om een eigen identiteit te creëren moeten wij kunstenaars worden in een permanent proces van een leven lang ontwikkelen. Dat is de opgave waarvoor wij staan, als individuen en als universiteit.”
Art Based Learning aan de Vrije Universiteit
Jessy la Faille organiseert sinds kort vanuit het VU Centre for Teaching en Learning (CTL) ook Art Based Learning sessies binnen de Vrije Universiteit. Deze zijn bedoeld voor teams die meer verbinding zoeken, docenten die de werkwijze willen ervaren om het voor hun studenten in te zetten en voor leidinggevenden die in een klein groepsverband of individueel tussenruimte willen creëren om op een andere manier de vraagstukken die zij in hun werk tegenkomen te belichten. Heb je hier interesse in? Kijk dan eens op de webpagina van Art Based Learning & Nature Based Learning bij het CTL.
Over Jessy la Faille
Jessy la Faille werkt ruim veertig jaar in het onderwijs waarvan dertig jaar in het hoger onderwijs. Zij is Historisch wijsgerig pedagoog en supervisor. Vanuit het CTL begeleidt zij docenten, leidinggevenden en hoogleraren d.m.v. intervisie en supervisie. Zij geeft advies als het gaat om onderwijsontwerp en ontwikkeling en teamontwikkeling.
"Art Based Learning gaat er niet om zo snel mogelijk op een antwoord te komen, maar dat je je gedachten verrijkt, opdat je iets ontdekt waar je anders niet op gekomen was."
Contact en meer informatie
Heb je interesse in een Art Based Learning of Verhalen veranderen sessie voor je team, vakgroep of opleiding?
Contactpersoon
- Jessy la Faille
- onderwijsspecialist
- 06 24 67 60 30
- j.la.faille@vu.nl
