Hoe ontwikkel je een rubric?

Eerst even je kennis opfrissen over wat een rubric is? Lees het hier.

1: stappenplan: hoe ontwikkel je een rubric? 
Een rubric maken vergt een systematische aanpak, volg daarvoor de onderstaande stappen en houd vast in gedachten dat een rubric vaak herzien wordt. 

1. Bepaal wat je wilt beoordelen via de leerdoelen van het vak.  
2. Identificeer de te beoordelen criteria (rijen). Deze worden ook wel dimensies genoemd. 
   • Specificeer de vaardigheden, de kennis en/of het gedrag waarnaar je zoekt. 
   • Beperk de criteria tot de belangrijkste voor de beoordeling. 
3. Identificeer de niveaus van beheersing, ofwel de schaal (kolommen). 
   • Streef naar een even aantal (vier of zes), want bij een oneven aantal kiezen studenten die het niet goed weten vaak de middelste antwoordcategorie. Een even aantal zorgt ervoor dat ze een keuze moeten maken.  
4. Beschrijf elk beheersingsniveau voor elk criterium (cellen). 
   • Beschrijf het beste werk dat je kunt verwachten met deze kenmerken (de hoogste categorie), een onaanvaardbaar product (de laagste categorie) en de tussenniveaus.  
   • Belangrijk: elke beschrijving en elk criterium moeten elkaar uitsluiten. 
5. Test de rubric door die bijvoorbeeld toe te passen op een opdracht. En evalueer:
   • Heeft de rubric betrekking op de te beoordelen resultaten?  
   • Behandelt het onderdelen die erbuiten vallen?  
   • Is de rubric nuttig, haalbaar, hanteerbaar en praktisch? (Zo ja, zoek meerdere manieren om de rubric te gebruiken: programmabeoordeling, beoordeling van opdrachten, beoordeling door medestudenten, zelfbeoordeling door de student). 
6. Bespreek de rubric met collega's, pas hem aan na hun feedback.. 
   • Belangrijk: roep de hulp in van collega's bij het ontwikkelen van een rubric voor de beoordeling van het programma. Rubrics bevorderen gedeelde verwachtingen en consistente beoordelingspraktijken die ten goede komen aan docenten en studenten in de opleiding. 

 Tips en tricks:

• Zoek en pas een bestaande rubric aan. Het komt zelden voor dat je een rubric vindt die precies geschikt is voor jouw situatie, maar je kunt een bestaande goedwerkende rubric aanpassen en zo veel tijd besparen. Vraag het bijvoorbeeld eens aan een collega of zoek er een via Google. Deel andersom ook jouw goedwerkende rubrics met collega’s.  
• Verzamel voorbeelden van werkstukken die elk punt op de schaal of het niveau illustreren. Een lijst is pas zinvol voor studenten of collega's als de verschillende voorbeelden beschikbaar zijn. 
• Gebruik ChatGPT om je te helpen de basis voor een rubric te maken. 
• Docenten vinden het vaak nuttig om de minimumscore vast te stellen die nodig is om het werk van de student als voldoende te beschouwen. Docenten kunnen bijvoorbeeld beslissen dat een "1" of "2" op een vierpuntsschaal (4=uitmuntend, 3=goed, 2=voldoende, 1=onvoldoende) niet voldoet aan de minimale kwaliteitsverwachtingen. Wij moedigen een normeringssessie aan om de score vast te stellen die nodig is om aan de verwachtingen te voldoen (ook zak-/slaaggrens genoemd) 

2: wat is kalibreren? 
Wanneer meerdere docenten een rubric gebruiken voor de beoordeling van werkstukken van een opdracht, dan moeten zij deze rubric wel op dezelfde wijze interpreteren om tot betrouwbare beoordelingen te komen en beoordelaarseffecten zoveel mogelijk vermijden. Het proces waarbij docenten hierin trainen wordt ook wel "normering" of “kalibreren” genoemd. Het VU Centre for Teaching & Learning kan je hierbij ondersteunen. 

3: hoe zet je een rubric in bij je cursus? 

• Deel de rubric uit bij de opdracht, zodat de studenten weten wat je van ze verwacht en hoe ze beoordeeld zullen worden. Dit helpt de studenten om de leeruitkomsten te bereiken door hun werk in de juiste richting te sturen. 
• Gebruik een rubric voor het beoordelen van het werk van de studenten en geef de rubric met de beoordeling erop terug. Zo bespaar je tijd met het schrijven van uitgebreid commentaar: je omcirkelt of markeert relevante segmenten van de rubric. Sommige docenten voorzien ruimte voor bijkomende opmerkingen op de cijferlijst, ofwel binnen elke sectie, ofwel aan het einde. 
• Ontwikkel samen met je studenten een rubric voor een opdracht of groepsproject. Studenten kunnen zichzelf en hun medestudenten controleren aan de hand van overeengekomen criteria die ze zelf hebben helpen ontwikkelen. Veel docenten merken dat studenten zichzelf hogere normen opleggen dan docenten hen zouden opleggen. 
• Laat de studenten je rubric toepassen op voorbeeldproducten voordat ze hun eigen producten maken. Docenten melden dat studenten dit vrij nauwkeurig doen, en dit proces hen helpt om hun eigen projecten te evalueren terwijl ze ermee bezig zijn. Het vermogen om ontwerpdocumenten te evalueren, te bewerken en te verbeteren is een belangrijke vaardigheid. 
• Laat de studenten conceptuitwerkingen van het werkstuk uitwisselen en elkaar feedback geven met behulp van de rubric (Peer Review met bijvoorbeeld FeedbackFruits Peer Review). Geef de studenten vervolgens een paar dagen de tijd om hun werkstuk te herzien voordat ze het definitieve werkstuk inleveren. Voor meer inzicht in hun leerproces, kun je ze vragen om ook het concept en de rubric met de beoordeling van hun medestudeten bij hun definitieve werkstuk in te leveren. 
• Laat de studenten hun producten zelf beoordelen met behulp van de rubric en hun zelfbeoordeling samen met het product inleveren; de vergelijking tussen de eigen beoordeling en die van de docent levert ook weer inzichten op. 

4: voorbeeldrubrics ter inspiratie 
Op zoek naar meer inspiratie voor rubrics? De Universiteit van Hawaï verzamelde deze rubrics van elders en vatte ze samen (Google Drive documenten): 

• Group Participation (analytic rubric)
• Participation (holistic rubric)
• Design Project (analytic rubric)
• Critical Thinking (analytic rubric)
• Media and Design Elements (analytic rubric; portfolio)
• Writing (holistic rubric; portfolio)

Bronnen 

• ECHO. (2017). Tip 62: Rubrieken als begeleidings- en beoordelingsinstrument, Universiteit Antwerpen
• Van de Veen, E. (2016). Hoe Maak Ik een Toetsopdracht? Handleiding voor Toetsopdrachten en Beoordelingsformulieren. Amersfoort: Communicatiereeks 
• Bos, van den, P., Burghout, C., Joosten-ten Brinke, Toetsen met rubrics. In H. J. M. Van Berkel, A. Bax, & D. Joosten-ten Brinke (Eds.), Toetsen in het Hoger Onderwijs. (3rd ed.). Bohn Stafleu Van Loghum
• Creating and Using Rubrics | Assessment and Curriculum Support Center (hawaii.edu) 
• Rubrics in het onderwijs | Radboud Universiteit