Welke rol spelen samenzweringstheorieën, desinformatie en propaganda in politiek en samenleving? Hoe beïnvloeden machthebbers, politici en media welbewust binnen- en buitenlandse groepen of hun eigen bevolking? Dat hangt sterk af van wie de informatie verspreidt en met welk doel. In deze studiedag krijgt u inzicht in de algemene principes van samenzweringstheorieën en propaganda, met bijvoorbeeld aandacht voor de verschillen tussen autoritaire en democratische regimes en de propaganda die zij hanteren. Een belangrijke accelerator is tegenwoordig Artificiële Intelligentie: door algoritmes én door degenen die informatie aanklikken kan (des)informatie zich razendsnel verspreiden.
Hoe gebruiken mogendheden AI om theorieën te verspreiden, en hoe ontstaan er zo invloedrijke bubbels (in bijvoorbeeld social media, influencers). En hoe kun je herkennen dat iets een leugen is?
In de middag staan twee landen centraal: Rusland en de Verenigde Staten. Welke effecten heeft de – autocratisch gestuurde - Russische propaganda op bijvoorbeeld Europees beleid? En wat is de rol van de media in de – democratische - Verenigde Staten?
Opbouw
- 10.00-11.00: Samenzweringen en propaganda (prof. dr. Peter Demant)
Verhalen over kwade machten die samenspannen tegen de staat of de ‘gewone mensen’ lijken recent virulenter en expansiever geworden. Hoe verhouden ze zich tot propaganda en fake news? Hoe verschillen samenzweringstheorieën in democratieën van die in autocratische regimes? En hoe onderscheiden we politieke mythen van echte complotten, in een tijd waarin twijfel aan wenselijkheid of zelfs mogelijkheid van objectiviteit een steeds diepere ‘waarheidscrisis’ voedt? - 11.00-11.15: pauze
- 11.15-12.30: Artificiële Intelligentie en informatieverspreiding (dr. Marc Jacobs)
Artificiële Intelligentie speelt een steeds grotere rol in het verspreiden van informatie. AI maakt het technisch mogelijk om gemanipuleerde beelden en teksten te maken die nauwelijks van echt zijn te onderscheiden. Maar vooral: algoritmes maken dat informatie razendsnel verspreid kan worden. Hoe werkt dat en wat kunnen we ertegen doen, oftewel: waarom is ‘wiskundige weerbaarheid’ zo belangrijk? - 12.30-13.30: lunch
- 13.30-14.30: Rusland: valse narratieven en fake-berichtgeving (drs. Judith Janssen)
Het Kremlin voert actief binnen- en buitenlandse beïnvloedingscampagnes uit, inclusief grootschalige (des)informatiecampagnes op sociale media om de inval in Oekraïne te rechtvaardigen. Het financiert ook Europese groepen om twijfel te zaaien. De docent illustreert dit met voorbeelden van Poetins invloed op West-Europeanen en binnenlandse propaganda, zoals die op de Russische staatstelevisie. De focus ligt op het begrijpen van de verspreide verhalen en hoe je je daartegen kunt verdedigen. - 14.30-14.45: pauze
- 14.45-15.45: De Verenigde Staten: valse berichtgeving door de media (Tanja Groenendijk-Vos MA)
In de - democratische - Verenigde Staten bieden diverse media conservatieve of progressieve perspectieven aan, maar kijkers en lezers neigen naar bronnen die hun politieke voorkeur bevestigen. Desinformatie kan grote gevolgen hebben, zoals Fox News dat valse claims over verkiezingsfraude verspreidt, waardoor Republikeinen geloven dat Biden de verkiezing heeft gestolen. In de voorverkiezing van 2024 werd zelfs een 'deepfake' toegepast, waarbij met de stem van Biden valse berichten werden verspreid onder Democratische kiezers. En hoe speelt AI in de eindverkiezing 2024 een rol?
De cursus biedt een breed inzicht in de complexe dynamiek van deze onderwerpen, daagt deelnemers uit om kritisch na te denken over de informatie die ze consumeren en stimuleert discussie over de rol van propaganda in onze samenleving.
Onderwijsvorm: Studiedag met vier sprekers, met enige gelegenheid tot het stellen van vragen.
Studiebelasting: nihil.
Verwachte voorkennis: Er zijn geen specifieke eisen aan vooropleiding en voorkennis.
Meer over deze studiedag
Inleiding
Data, kosten en inschrijven